J5E7wqu. Tiroid bezi, ürettiği hormonlar sayesinde vücudunuzdaki metabolik süreçlerin neredeyse tamamını etkiler. Tiroid hastalıkları, hayatı tehdit eden kanserden, tedavi gerektirmeyen küçük, zararsız bir guatr rahatsızlığına kadar çeşitlilik gösterir. En sık görülen tiroid problemleri tiroid hormonlarının normalin üzerinde ya da normalin altında üretilmesi sebebiyle oluşur. Çok fazla tiroid hormonu üretimi, hipertiroidizm olarak bilinen bir duruma neden olur. Yetersiz hormon üretimi ise hipotiroidizme yol açar. Bir insanın sağlıklı olabilmesi için tiroid hormonlarının devamlı ve yeterli miktarda salgılanması gerekmektedir. Az miktarda salgılanması vücut fonksiyonlarının yavaşlamasına, fazla miktarda salgılanması ise vücut fonksiyonlarının hızlanmasına neden olmaktadır. Hastalığın belirtileri rahatsızlık verici olmakla birlikte, eğer doğru takip edilirse erken teşhis ve tedaviyle hastalığın iyi yönetilmesi sağlanabilir. Hipotiroidi belirtileri nelerdir?Hipertiroidi belirtileriGuatr belirtileri Boyunda şişlik ve nefes darlığıHalsizlik tiroid hastalığı belirtisi olabilirAşırı terleme hipertiroidi belirtisidir Tiroid bezi hastalıklarında düzenli takip şartNodüle bağlı troid kanseriAilesinde tiroid kanseri olanlar kontrolleri aksatmamalı Hipotiroidi belirtileri nelerdir? Hipotiroidi yada diğer adıyla Hipotiroidizm tiroid bezi tarafından üretilen tiroid hormonunun eksikliğidir, başlıca belirtileri şunlardır Guatr nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri Halsizlik, yorgunluk ve uyku hali Üşüme Kas ağrıları ve krampları Kabızlık Kilo alımı veya kilo vermede zorluk İştahsızlık Guatr genişlemiş tiroid bezi Ciltte kuruluk ve hassaslaşma Saçlarda kuruluk ve dökülme Göz ve yüz şişmesi Daha derin ve / veya boğuk ses Dilde büyüme Düzensiz veya ağır adet dönemleri Depresyon Hafıza ve konsantrasyon problemleri Ellerde uyuşma Yüksek tansiyon ve kalp hızının artması Kolesterol seviyesinde artış Hipotiroidi nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri Hipotiroidi, kadınlarda daha fazla görülür, belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Başka hastalıklar ile karıştırılan hipotiroidi olan kadınlarda gebelik zor gerçekleşmektedir. Gebe kalındığı durumlarda düşük ihtimali artmaktadır. Tiroid hormonu eksikliği anne karnındaki bebeğin zeka ve fiziki gelişimini de olumsuz etkilemektedir. Bebekte görülen hipotiroidizm ise büyüme, gelişme ve zeka geriliğine sebep olabilmektedir. Hipertiroidi belirtileri Hipertiroidizm veya aşırı aktif tiroid, Graves hastalığı, tiroid iltihaplanması veya tiroit hormonu salgılayan tümörler nedeniyle olabilir. Hipertirodi belirtileri şunlardır Çocuklarda hipertiroid belirtileri Yetişkin belirtilerine benzer belirtiler Düşen okul performansı Davranış sorunları Kaygı Hiperkinesis her zaman hareket etme ihtiyacı Graves hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi Yetişkinlerde hipertiroid belirtileri Uykusuzluk hastalığı Ellerde titreme Sinirlilik Normal veya serin havalarda aşırı sıcak hissetmek Bağırsak hareketlerinde hızlanma Normal veya artan iştaha rağmen kilo vermek Aşırı terleme Kadınlarda adet kanamalarının azalması Eklem ağrıları Konsantrasyon zorluğu Gözlerde büyüme ve dışarı doğru fırlayan bir görüntü Yaşlılarda hipertiroid belirtileri Kalp hastalığı olan kişilerde kötüye giden göğüs ağrısı Kalp yetersizliği olan kişilerde kötüye giden nefes darlığı Özellikle omuz ve kalçalarda kas zayıflığı Osteoporoz kemik erimesi Atriyal fibrilasyon anormal hızlı kalp hızı Tiroid bozukluğunun en önemli 13 belirtisi Hipotiroidizm ve Hipertiroidizm Sinirli ve tahammülsüz bireylerde tiroid bezleri fazla çalışıyor olabilir Tiroid bezinin az çalışması kadar fazla çalışması da sorunlara neden olmaktadır. Hipertiroidi yani tiroid bezinin fazla çalışması sinirlilik, aşırı heyecan ve duygusallık, kilo kaybı, sıcağa tahammülsüzlük ve aşırı terleme, titreme, çarpıntı, cilt ve tırnaklarda değişiklik, kuvvet azalması göz kapağının yukarı doğru çekilmesi ile gözlerin öne doğru fırlaması gibi çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Guatr belirtileri Boyunda şişlik ve nefes darlığı Guatr, tiroid bezinin normalin üstünde şişmesi sonucunda boynun ön kısmında bir yumru oluşması ile gerçekleşen bir sorundur. Hasta yutkunduğu zaman bu yumru, aşağı ve yukarı doğru hareket eder ve ciddi bir rahatsızlık yaratır. Guatr, genellikle ağrısızdır ve ileri aşamalara kadar belirti göstermez. Guatr içerisinde büyüyen yumrular “nodül” olarak adlandırılır. Guatrın başlıca belirtileri; boyunda şişlik, bası hissi, dar ve kısa boyunlu kişilerde horlama ve nefes darlığı olarak sıralanabilir. Guatr hastalığının, farklı pek çok sebepleri olabilir, vücudunda iyot eksikliği olanların hastalığa yakalanma riski yüksektir. Guatr tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedavi sürecinde doktorun yönlendirmesine göre ilaçla tedavi, ameliyatla tiroid bezinin alınması, radyoaktif iyot alımı gibi farklı yöntemlerden yararlanılabilir. İyot nedir, ne işe yarar? İyot eksikliği belirtileri ve tedavisi Başlıca Guatr belirtileri şunlardır Boynun ön tarafındaki şişlik Boğazda yumru hissi Nefes almada ve yutkunmada zorlanma Ses kısıklığı veya boğukluğu Öksürme Halsizlik tiroid hastalığı belirtisi olabilir Tiroidin az çalışması durumu ’hipotiroidi’’ olarak adlandırılmaktadır. Hipotiroidinin belirtileri; halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık, ciltte kuruluk, kabalaşma, turuncuya yaklaşan renk değişiklikleri, artan saç dökülmesi, çabuk üşüme ve soğuğa tahammülsüzlüktür. Tiroidin az çalışması durumunda verilen ilaçlar tablet şeklinde kullanılmaktadır. Bu tabletler mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Haşimato hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri Sabah aç karnına, kahvaltıdan en az 30 dakika önce ve tek başına içilmelidir. Bu ilaçların; demir ilaçları, mide ilaçları, kalsiyum tabletleri ile birlikte veya yemekle alınması sonucu bağırsaklardan emilimi bozulur ve etki gösteremezler. Tiroid hastası anne adayları gebelik boyunca takip edilmeli Tiroid ilaçlarının çoğu gebelikte de kullanılabilmektedir. Gebelik öncesi bu ilaçların dozlarının ayarlaması ve bazı durumlarda ilaç değişikliği yapılması gerekir. Tiroid hastası anne adaylarının bu dönemde hem gebelik ihtimalinin daha yüksek olması hem de gebeliğin doğuma kadar sağlıklı devam etmesi için endokrinoloji uzmanına başvurmaları gerekir. Bebeğin sağlıklı vücut ve zeka gelişimi için gerekli ideal tiroid hormon değerleri gebelerde farklıdır. Bu nedenle gebelik boyuncatiroid ilaçlarının doz ayarının yapılması önemlidir. Aşırı terleme hipertiroidi belirtisidir Tiroidin normalden fazla çalışması ve kanda fazla tiroid hormonu bulunması durumu ise halk arasında “zehirli guatr” olarak bilinen ’hipertiroidi’’ye neden olmaktadır. Hipertiroidinin belirtileri; aşırı terleme, sıcağa tahammülsüzlük, çarpıntı, kilo kaybı, ellerde titreme, ishal olarak sıralanabilir. Hipertiroidi hastalığında tiroid bezi içinde fazla tiroid hormonu üreten bölgeyi değerlendirmek veya guatrda bulunan nodüllerin çalışmasını görmek amaçlarıyla tiroid sintigrafisi istenebilmektedir. Hipertiroidi zehirli guatr nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi Sintigrafi, çok düşük doz radyoaktif iyot verilerek yapılmaktadır. Tiroid sintigrafisinde fazla iyot tutan nodüller “sıcak nodül”, az iyot tutan nodüller “soğuk nodül” olarak değerlendirilmektedir. Sıcak nodüllerin kötü huylu hücre içerme ihtimalleri daha düşüktür. Tiroid bezi hastalıklarında düzenli takip şart Tiroid bezinden kaynaklanan rahatsızlıkların doğru teşhisi için aile öyküsünün yanı sıra hastanın şikayetlerinin belirlenmesi çok önemlidir Tiroid bezinin yol açtığı bazı rahatsızlarda ilaç ve radyoaktif iyot tedavisi uygulanmaktadır. Tiroid bezinin yetersiz çalışmasının tedavisinde vücutta eksik olan tiroksin T4 hormonu hastaya ağızdan verilerek yapılır. Bu tedavinin sürekli ve düzenli kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. Fazla çalışması durumlarında da ağızdan alınan ilaçlarla fazla salgılanan tiroid hormonlarının etkilerinin yok edilmesi sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra Radyoaktif iyot atom tedavisi ile fazla çalışan tiroid dokusunun harap edilmesi ve salgılanan hormon miktarında azalma oluşturulabilmektedir. Tiroidin iyi ve kötü huylu hastalıkları cerrahi olarak da tedavi edilmektedir. Sintigrafi nedir, ne işe yarar? Nasıl çekilir, zararları nelerdir? Nodüle bağlı troid kanseri Tiroid nodüllerinin bir kısmında tiroid kanseri gelişme riski vardır. Bu nedenle özellikle ülkemiz gibi tiroid hastalıklarının yaygın olduğu bölgelerde tiroid muayene ve taramaların yapılması hayati önem taşımaktadır. Bu nodüllerin varlığı durumunda vakit kaybetmeden bir endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır. Muayenede detaylı hasta öyküsünün dinlenmesinin ardından riskli bulunan nodüllerden biyopsi istenmektedir. Kanser riskini belirlemede ultrason eşliğinde kullanılan tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi’ yöntemi, hastalığın tanısının konulmasını ve ameliyata gerek kalmadan nodül hakkında bilgi edinilmesini sağlamaktadır. Anestezi gerektirmeyen bu yöntemde; kan almada kullanılan enjektörle nodülün içerisinden çok az miktarda sıvı alınır ve alınan örnekteki hücreler mikroskop altında incelenir. Biyopsi öncesi aç kalmaya gerek yoktur. Biyopsiden hemen sonra kişi iş ve sosyal hayatına dönebilir. Tiroid kanserleri, erken dönemde yakalandıklarında kemoterapi ve radyoterapiye gerek kalmadan tedavi edilebilen hastalıklar oldukları için erken tanı büyük önem taşımaktadır. Tiroid kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri Ailesinde tiroid kanseri olanlar kontrolleri aksatmamalı Özellikle birinci derece yakınlarında tiroid kanseri öyküsü olan kişilerin mutlaka tiroid testlerini ve muayenesini düzenli aralıklarla yaptırmaları gerekmektedir. Bu kişiler ayrıca tiroid nodülleri varsa bunların takibini de aksatmamalıdır. Tiroid hastalıklarında ailevi yatkınlık sık görülmektedir. Ailesinde tiroid kanseri öyküsü olanlarda, tiroid kanseri yatkınlığı olan genetik hastalıklarda, radyasyona maruz kalmış kişilerde ve ayrıca nodülün büyük olduğu veya şüpheli özellikler gösterdiği durumlarda nodüllerin kanser hücreleri içerip içermediği mutlaka araştırılmalıdır. Tiroid cerrahisi tiroid bezinin kanser veya kanser dışı bazı hastalıklarında tedavi amacıyla uygulanmaktadır. Bu amaçla uygulanan çeşitli operasyonlar; Lobektomi Tiroid bezinin yarısının çıkartılmasıdır. Subtotal tiroidektomi Heriki lobda bir miktar tiroid dokusu bırakılarak tiroid bezinin çıkartılması Totale yakın tiroidektomi Tek tarafta bir gramdan daha az tiroid dokusu bırakılarak tiroid bezinin çıkartılması Total tiroidektomi Tiroid bezinin tamamının çıkartılması. Her operasyon için belirli endikasyonlar mevcuttur. Tiroid cerrahisinin en önemli riskleri anatomik olarak komşu yapıların zarar görmesidir. Bunlardan birincisi kalsiyum seviyesini düzenleyen paratiroid bezleri, diğeri ise ses tellerini uyaran sinirlerdir. Ameliyat öncesi hastaların en sık sorduğu sorular aşağıda özetlenmiştir. Neden ameliyat gerekiyor? Cerrahi tedavi tiroidde başlıca üç grup hastaya uygulanıyor. Bunlardan birincisi tiroid kanseri olduğu iğne biopsisi ile bilinen veya biopsi ile tiroid kanseri şüphesi olan hastalar, ikinci grup iyi huylu olduğu düşünülen ancak çapı giderek büyüyen ve boyunda baskı belirtileri yapan nodülleri olan hastalar, üçüncü grup da hipertiroidi hastalığı ilaçla veya radyoaktif iyodla kontrol altına alınamayan veya alınamayacağı baştan öngörülen hastalar. Ameliyat öncesi ne incelemeler yapılacak? Diğer tüm operasyonlardan önce yapıldığı gibi tiroid cerrahisi öncesinde de ayrıntılı olarak medikal hikaye, fizik muayene ve kardiyopulmonel kalp ve dolaşım sistemi değerlendirme yapılmalıdır. Kalp ile ilgili belirtileri bulunan ve 45 yaş üzeri hastalarda EKG ve akciğer grafisi istenmelidir. Daha önce boyun ameliyatı geçirenler ve ses değişiklikleri olanlarda cerrahi öncesi ses telleri mutlaka değerlendirilmelidir. Bu ses tellerini uyaran sinirlerin fonksiyonunun normal olup olmadığının saptanması için önemlidir. Tiroid cerrahisi medüller tiroid kanser için yapılacaksa eşlik edebilecek adrenal böbrek üstü bezi tümörler feokromasitoma, hiperkalsemi ve hiperparatiroidi araştırılmalıdır. Ameliyatı yapacak cerrahı nasıl seçmeliyim? Cerrahi tedavi tiroidde başlıca üç grup hastaya uygulanıyor. Bunlardan birincisi tiroid kanseri olduğu iğne biopsisi ile bilinen veya biopsi ile tiroid kanseri şüphesi olan hastalar, ikinci grup iyi huylu olduğu düşünülen ancak çapı giderek büyüyen ve boyunda baskı belirtileri yapan nodülleri olan hastalar, üçüncü grup da hipertiroidi hastalığı ilaçla veya radyoaktif iyodla kontrol altına alınamayan veya alınamayacağı baştan öngörülen hastalar. Ameliyat öncesi ne incelemeler yapılacak? Diğer tüm operasyonlardan önce yapıldığı gibi tiroid cerrahisi öncesinde de ayrıntılı olarak medikal hikaye, fizik muayene ve kardiyopulmonel kalp ve dolaşım sistemi değerlendirme yapılmalıdır. Kalp ile ilgili belirtileri bulunan ve 45 yaş üzeri hastalarda EKG ve akciğer grafisi istenmelidir. Daha önce boyun ameliyatı geçirenler ve ses değişiklikleri olanlarda cerrahi öncesi ses telleri mutlaka değerlendirilmelidir. Bu ses tellerini uyaran sinirlerin fonksiyonunun normal olup olmadığının saptanması için önemlidir. Tiroid cerrahisi medüller tiroid kanser için yapılacaksa eşlik edebilecek adrenal böbrek üstü bezi tümörler feokromasitoma, hiperkalsemi ve hiperparatiroidi araştırılmalıdır. Ameliyatı yapacak cerrahı nasıl seçmeliyim? Tiroid cerrahisi bu konuda özel eğitim almış ve tecrübeli cerrahlar tarafından uygulanmalıdır. Tiroid cerrahisini sık uygulayan cerrahların yaptığı ameliyatlar sonrası komplikasyon oranları daha düşüktür. Ameliyatın riskleri nelerdir? Tiroid cerrahisi sırasında kaşılaşılabilecek en önemli riskler kanama, kalıcı ses değişikliklerine neden olan ses tellerini uyaran sinirin zedelenmesi ve hipoparatiroidiye yol açan vücudumuzun kalsiyum düzeyini ayarlaya paratiroid bezlerinin hasar görmesidir. Bu komplikasyonlar daha çok lenf nodu tutulumu olan ve çevreye yayılmış büyük tümörlerde, tiroid bezine yapılan ikinci ameliyatlarda ve göğüs kafesine doğru uzanım gösteren büyük guatrlarda olur. Cerrahın tecrübesi yetersiz olduğunda komplikasyon oranı artar. Genel olarak komplikasyon oranı % 2'nin altında olmalıdır. Tiroid bezimin ne kadarının alınması gerekiyor? Cerrahınıza size nasıl bir ameliyatın planlandığını lobektomi, subtotal tiroidektimi veya total tiroidektomi sorunuz . Papiller ve folliküler tiroid kanserlerinde genellikle tercih edilen ameliyat şekli total tiroidektomidir. Medüller tiroid kanserde primer tümör büyükse tutulmuş olabileceği düşünülen lenf nodlarını çıkartmak için lenf nodu diseksiyonu uygulanır. Çok sayıda iyi huylu nodül olan guatrlarda nodüller tek lobda toplanmış, karşı lob normalse sadece o tarafa lobektomi yeterlidir. Graves veya multinodüler guatra bağlı hipertiroidide genellikle tek tarafa total diğer tarafa totale yakın tiroidektomi uygulanır. Ameliyat sonrası normal hayatıma dönebilecekmiyim? Evet. Cerrahiye bağlı etkiler geçtikten sonra ameliyat öncesi yapabildiğiniz herşeyi yapabileceksiniz. Tiroid bezinin tamamı veya tamamına yakını alınanlarda TİROİD BEZİ Tiroid bezi nefes borusunun sağ ve sol tarafında bulunan 20x30 mm boyutunda ve 15-20 gram ağırlığında, T3Triiyodotironin ve T4Tiroksin hormonlarını sentezleyen iç salgı organımızdır. Tiroid hormon yapımında iyot elementi kullanılırT3;3 iyot elementi ve T4 4 iyot elementi içermesi nedeniyle numaralandırma yapılmıştır. T4 kan dolaşımı ile tüm vücutta dağılır. Hücreye girmeden önce T3’e dönüşerek metabolizmada rol alır. Tiroid bezinin hormon yapımı beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan TSHTiroid uyarıcı hormon tarafından kontrol edilir. TİROİD BEZİ HASTALIKLARI Guatr Tiroid bezi büyümesi Nodül Tiroid bezinde mm’den cm’ye kadar değişen boyutlarda, normal dokudan farklı yapıda doku oluşması Tiroidit Tiroid bezinin çoğunlukla mikrobik olmayan iltihabi reaksiyonu Hipertiroidi Tiroid bezinin fazla çalışması Hipotiroidi Tiroid bezinin az çalışması TİROİD HASTALIĞI GELİŞME RİSKİ • İyot eksikliği olan bölgelerde yaşayanlar • Ailede tiroid hastalığı olanlar • Tip 1 DM, Romatoid artrit ve Pernisiyöz anemi gibi otoimmun hastalığı olanlar • Gebelik ve doğum sonrası dönem • Çeşitli nedenlerle baş ve boyun bölgesine radyoterapi uygulananlar • Lityum ve amiodaron gibi iyot içeren ilaç kullananlar • İnterferon gibi otoimmun reaksiyona neden olan ilaç kullananlar TİROİD HASTALIĞI TANISI İÇİN 1. Hormon ölçümü Venöz kan örneği saat 08-17 00 arasında aç/tok farketmeden alınarak yapılır. Laboratuvar tarafından verilen referans aralıklarına göre T3-T4 normal veya düşük iken TSH yüksek ise tiroid bezi az çalışıyor kabul edilir. T3-T4 normal veya yüksek iken TSH düşük ise tiroid bezi fazla çalışıyor kabul edilir. 2. Otoantikor ölçümü Anti tiroid peroksidazAntiTPO ve Anti tiroglobulinAnti Tg ölçümlerinin yüksek olması vücudun tiroid bezine karşı reaksiyon gösterdiğini; otoimmun hastalık olduğunu belirtir. 3. Tiroid ultrasonografisi Ses dalgalarının dokudan geçirgenliği hesaplanarak tiroid bezi boyutu, nodül olup olmadığı; var ise yapısı ve özellikleri değerlendirilir. 4. Tiroid sintigrafisi Radyoaktif madde verildikten sonra tiroid bezinde tutulma oranına göre tiroid bezi aktivitesi konusunda bilgi verir. Gebelikte ve emzirme döneminde yapılmaz. 5. Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi Ultrasonografi ile tespit edilen ve 1 cm üzerindeki tüm nodüllerde uygulanır. Anestezi olmadan, ince iğne ile az miktarda sıvı basit bir işlemle alınarak patolojik olarak incelenir. Yeterli olmaz ise 3 ay içinde tekrar edilebilir. TİROİD NODÜLÜ Toplumun % 40-50’sinde tiroid nodülü olabilir. Birçok kişi farkında olmadan yaşamını sürdürebilir. Her zaman belirti olmayabilir. Başka amaçlarla yapılan görüntüleme teknikleri ile ortaya çıkabilir. Hasta kendisi ele gelen şişliği farkedebilir. Çevresindekiler uyarabilir. Bazen yutkunurken “takıntı” hissi olabilir. Tiroid palpasyonu ve ultrasonografi ile tanı konur. Tiroid nodüllerinin % 50’si sağ ve sol tarafta ve birden fazladır. Eğer TSH referans değere göre düşük ise nodül fonksiyonunu araştırmak için tiroid sintigrafisi yapılır. Radyoaktif maddeyi alan nodül fonksiyone yani tiroid hormon sentezi yapmaktadır hiperaktif nodül olarak tanımlanır. Radyoaktif maddeyi almayan yani tiroid hormon sentezi yapmayan nodül hipoaktif olarak tanımlanır. Tiroid nodüllerinin % 5 kanser olma olasılığı vardır. Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılarak takibe alınır. Tiroid muayenesi ve ultrasonografi 6 ay ara tekrar edilir. Tiroid muayenesinde nodül sert ve hareketi azalmışsa, boyunda lenfadenopati tespit edilirse , ses değişikliği var ise veya ultrasonografi ile nodül boyutunda kat artma olması durumunda ince iğne aspirasyon biyopsisi tekrar edilir. Tiroid nodülü tedavisi için, eğer tiroid hormonları normal düzeyde ise ilaç tedavisine gerek yoktur. Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi “benign” yani normal doku olarak yorumlanırsa tekrar edilmez. Şüpheli yada “malign” yani kanser odağı olarak yorumlanırsa tedavi olarak ameliyat önerilir. Bazen tiroid bezi boyutu çok artabilirses kısıklığı, nefes borusuna bası belirtileri olabilir veya kozmetik nedenlerle ameliyat önerilebilir. HASHİMOTO TİROİDİTİ Japon bilim adamı Hashimoto tarafından tanımlanmıştır. Organizma tiroid dokusuna karşı reaksiyon göstererek tiroid bezinde yapı değişikliği oluşturmaktadır. Anti TPO ve Anti Tg düzeylerinin yüksek olması ve ultrasonografik bulgular ile tanı konur. Toplumdaki sıklık % 2 oranındadır. Tanı konulan kişilerin % 95’i kadındır ve her yıl % 5’inde hipotiroidi gelişmektedir. Genetik geçiş özelliği vardır ve 30-50 yaş arasında sıktır Diğer otoimmun hastalıklar ile birlikteliği sıktır Tip 1 DM, Addison hastalığı, Hipoparatiroidi, Vitiligo, Romatoid artrit, Myastenia Gravis, Pernisiyöz anemi gibi. Sofra tuzlarının iyotlanması ile sıklık artmıştır. Tiroid bezi sert olarak palpe edilir. Hipotiroidi gelişmediği sürece tedaviye gerek yoktur. Takip 1-2 yıl ara ile tiroid hormon testleri ile yapılır. Gebelikten önce mutlaka kontrol önerilir. HİPOTİROİDİ Tiroid bezinin az çalışması demektir. T3 ve T4 hormonlarınn dolaşımdaki azlığı metabolizmanın yavaşlamasına yol açar. Kadınlarda ve yaş ilerledikçe sıklık artar. Hipotiroidi nedenleri • Hashimoto tioiditi • İyot eksikliği • Ülkemizin bazı bölgelerinde selenyum eksikliği • Subakut tiroidit • Tiroid ameliyatı sonrası • Radyoaktif iyot tedavisi sonrası • Amiodaron, Lityum, İnterferon, İnterlökin 2 grubu ilaç kullananlar • Baş ve boyuna radyoterapi uygulanması • Hipofiz bezi yetersizliği Doğuştan tiroid hormon yetersizliği Tiroid bezinin gelişim anormallikleri veya tiroid hormon sentez anormallikleri sonucudur. Türkiyede doğum sonrası bütün bebeklerde topuk kanı ile TSH takibi yapılmaktadır. Eğer TSH 30 µIU/L yüksek ise 1 ay sonra tekrar edilir. Bebek tedavi edilmezse solunum sıkıntısı, dilde büyüme, göbek fıtığı, sarılık, at kişnemesi gibi ağlama, beslenme ve kemik gelişim bozukluğuna yol açar. Çocuklukta, boy kısalığı, el ve yüzde şişlik, sağırlık, zeka geriliği ve nörolojik bulgularla seyreden Kretenizm görülür. Erişkinde tiroid hormon yetersizliği Çabuk yorulma, yavaş hareket etme, çok uyuma, çok üşüme, cilt kuruluğu, sarı soluk renk değişikliği, saçlarda dökülme, iştahsızlık, kilo verememe, horlama, kas ağrıları, kabızlık, göz çevresi /el ve ayakta şişlik, ses kalınlığı, depresif ruh hali, zihinsel faaliyetlerde yavaşlama, kadınlarda adet görememe gibi belirtilere yol açar. Tiroid hormon yetersizliği sonucunda 1. Metabolizma yavaşladığı için vücut yağ oranı artar. Su ve tuz tutulumu olur. Vücut ısısı azalır. Vücut ağırlığı % 10’a kadar artabilir. 2. Cilt altı dokuda glikozaminoglikan birikimine bağlı yüzde,el ve ayakta şişlik lur. Karoten A vitaminine dönüşemediği için cilt altında birikir. El içi ve ayakta belirgin sarı renk oluşur. Yağ ve ter bezleri az çalışır. Ciltte kuruluk olur. Saçlar kabalaşır ve çabuk kırılır. Yaygın saç dökülmesi olur. 3. Damar elastikiyeti ve kalp pompalama fonksiyonu ve atım hızı yavaşlar. Hipertansiyon, kalp yetersizliği ve bradikardi gelişir. Hiperkolesterolemi de katkıda bulunarak koroner kalp hastalığı gelişme riski artar. 4. Solunum merkezi uyarılması değiştiği ve kas kuvvet kaybı nedeniyle solunum yüzeyelleşir ve yavaşlar. Dil glikozaminoglikan birikimine bağlı büyür. Uyku apne sendromu gelişir. Horlama olabilir. 5. Sindirim sistemi fonksiyonunda yavaşlamaya bağlı olarak hazımsızlık ve kabızlık gelişir. 6. Mide barsaklardan emilim azlığına bağlı olarak demir, B12 ve folat eksikliğine bağlı anemi gelişir. 7. Pıhtılaşma ve kanama zamanları uzadığı için kanama eğilimi artmıştr. 8. Kas kuvvet kaybı ve eklem fonksiyon bozukluğu olabilir. 9. Konsantrasyon bozukluğu ve unutkanlık olur. Refleksler yavaşlar. Karpal tünel sendromu gelişir. 10. Ergenlik gecikmesi olabilir. Kadınlarda adet düzensizliği, erkeklerde impotans gelişebilir. 11. Depresyon, ileri yaşta ajitasyon görülebilir. Hipotiroidi taraması yapılması gereken durumlar • Ailede tiroid hastalığı olması • Kadınlarda gebelikte, doğum sonrası ve menapozda • Tiroid ameliyatı olanlar • Guatr tespit edilenler • Tip 1 DM, Addison Hastalığı, Vitiligo gibi otoimmun hastalığı olanlar • Down Sendromu ve Turner Sendromu • Demans • Depresyon • Lityum ve Amiodaron kullanımı • Obezite • İnfertilite • Biokimyasal olarak hiperkolesterolemi, hiponatremi, transaminaz yüksekliği, kreatinin kinaz yüksekliği, prolaktin yüksekliği tespit edilenler Tanı Serbest T4 ve TSH düzeyi değerlendirilir. Tiroid bezi yetersizliğinde T4 normal veya düşük iken TSH artmıştır Nadir görülen hipofiz bezi kaynaklı hipotiroidide TSH düşük veya normal olabilir. Tedavi Eksik olan hormonu yerine koyma tedavisidir. İnsan doğal tiroid hormonu olarak sabah tek doz ve aç alınır. Doz hesaplaması µgram/kg ile yapılır. Takipte 3-6 ay ara ile TSH düzeyine bakılır. Erişkinlerde TSH µIU/L olmalıdır. Bebek ve çocuklarda TSH yaşa göre değişir. Gebelikte ilaç ihtiyacı artabilir. Takip 3-4 hafta ara ile yapılır. Serbest T4 ve TSH referans aralığı gebelik ayına göre belirlenir. Kalp hastalığında ve 65 yaş üzerinde düşük doz ilaç başlanarak yaşa göre TSH düzeyine ulaşmak için belirli aralıklarla doz arttırılır. HİPERTİROİDİ Tiroid bezinin fazla çalışması demektir. T3 ve T4 hormonlarının dolaşımdaki fazlalığı metabolizmanın hızlanmasına yol açar. Tirotoksikoz tiroid hormon fazlalığını ifade eder. Hipertiroidi nedenleri • Graves hastalığı • Toksik multinodüler guatr • Otonom toksik nodül • İyota bağlı hipertiroidi • Gebeliktekoryonik hormon atrışı • Struma ovari • TSH salgılayan adenom • Tiroid hormon direnci Tiroiditler ve tiroid hormon alımı hipertiroidi olmadan tirotoksikoza yol açar. Tiroid hormon fazlalığı Huzursuzluk, çarpıntı, titreme, güçsüzlük, sinirlilik, heyecanlanma, canlı bakış ve gözlerde büyüme, uykusuzluk, sıcağa daynamama, nemli cilt, saçlarda incelme ve dökülme, iştah artmasına rağmen zayıflama, ishal, bulantı ve kusma, kadınlarda adet görememe, erkeklerde meme büyümesi gibi belirtilere yol açar. Tiroid hormon fazlalığı sonucunda 1. Tiroid bezi diffüz veya nodüler büyüyebilir. 2. Metabolizma hızlandığı için iştah artmasına rağmen kilo kaybı olur. Vücut yağ oranı azalır ve kas kaybı olur. Vücut ısısı artmıştır. 3. Cilt sıcak, nemli ve ince olarak palpe edilir. Saçlar incelmiştir ve yaygın dökülme olur. 4. Yüksek debili kalp yetersizliği ve taşiaritmiler gelişebilir. 5. Sindirim sistemi fonksiyonunda artmaya bağlı bulantı kusma ve ishal olur. Karaciğer fonksiyon bozukluğu transaminaz yüksekliği ile tespit edilir. 6. Kemik yıkımı artarak hiperkalsemi ve osteoporoz gelişir. 7. Ellerde ince tremor gelişir. Kas güçsüzlüğüne bağlı çabuk yorulma olur. Reflekslerde hiperaktivite vardır. Konsantrasyon azlığı ve uykusuzluk olur. 8. Oligomenore, jinekomasti ve libido azlığı gelişir. 9. Anksiete ve psikoz görülebilir. İleri yaşta demans bulguları olabilir. Tanı • Serbest T3, serbest T4 ve TSH düzeyi bakılır. T3/T4 yüksek ve TSH düşük ise tirotoksikoz tanısı konulur. Nadir görülen TSH salgılayam adenom ve tiroid hormon direncinde TSH normal olabilir. • Graves hastalığı gibi diffuz veya toksik nodüler guatr ayrımı ve tiroidit tanısı için tiroid sintigrafisi yapılır. Radyoaktif madde dağılım ve tiroid bezi tarafından tutulum oranına göre karar verilir. • Toksik nodüler guatrda nodül boyut ve özellikleri için ultrasonografi yapılır. • Graves hastalığı için TRabTSH reseptör antikoru ve tiroidit ayrımı için anti TPO ve Anti Tg değerlendirilir. Öyküde iyot içeren madde ; amiodaron kullanımı ve tomografi yada anjiografi sırasında radyokontrast madde alımı sorgulanmalıdır. Graves Hastalığı Vücudun tiroid dokusuna gösterdiği reaksiyon sonucu aşırı hormon sentezi olur. TRab düzeyi ölçülerek tanı konulabilir. İyot fazlalığı otoimmun reaksiyonu tetikleyebilir. Hashimoto tiroiditi gibi diğer otoimmun hastalıklarla birlikte olabilir. Genç erişkin dönemde ve kadınlarda sıktır. Tiroid ultrasonografisinde tiroid bezinde diffüz büyüme vardır. Tiroid sintigrafisinde radyoaktif madde tutulum oranı artmıştır. Tiroid oftalmopatisi eşlik edebilir. Tiroid dokusu ile çapraz reaksiyon gösteren göz kasları ve göz arkası yağ dokusunda otoimmun mekanizmaya bağlı gelişir. Göz öne doğru yer değiştirir, göz hareketleri kısıtlanır, renkli görme ve görme keskinliği etkilenir, göz kapağı tam kapanmayabilir ve gözde ağrı olabilir. Göz doktoru tarafından yapılan muayene ve magnetik rezonans görüntülemeye göre aktivite ve hastalık şiddeti değerlendirilerek kortizon tedavisi veya ileri dönemlerde ameliyat yapılır. Tiroidit • Hashimoto tiroiditi başlangıcında • Subakut tiroidit • Doğum sonrası tiroidit • İlaca bağlı tiroidit • İnfeksiyöz tiroidit • Radyasyon tiroiditi Subakut tiroidit ağrılı veya sessiz olabilir. Üst solunum yolu infeksiyonunu takiben 1 ay içinde gelişir. Tiroid sintigrafisinde radyoaktif madde tutulum oranı azalmıştır. Tiroid bezinde sentezlenip depolanan hormonlar dolaşıma katılırlar. Ağrılı ise analjezik, anti-inflammatuvar veya kortizon tedavisi verilir. Hipotiroidi gelişimi açısından takip edilir. İlaca bağlı tiroidit amiodaron kullanımı sonrası gelişir. İyot içeriğ farklı reaksiyona sebep olabilir 1. İlaç tiroid bezi yapısında değişiklik oluşturursa tiroid sintigrafisinde radyoaktif madde tutulumu azalır. 2. Eğer ilaç tiroid bezinde otoimmun reaksiyon ile hipertiroidiye neden olursa tiroid sintigrafisinde radyoaktif madde tutulumu artar. Toksik nodüler guatr 1. Multinodüler Tiroid bezi sağ ve sol tarafta, birden fazla nodül ultrasonogarfi ile tespit edilir. Tiroid sintigrafisinde hiperaktif ve hipoaktif nodüller olabilir. 2. Solite rnodül Tiroid bezi sağ veya sol tarafta tek nodül ultrasonografi ile tespit edilir. Tiroid sintigrafisinde nodül hiperaktif nodüldışı kısımlar baskılanmış olarak değerlendirilir. Tedavi • İlaç tedavisi Propiltiyourasil 100-300 mg/gün ve metimazol 10-40 mg/gün dozlarda başlanır. Graves hastalığında yıla tedavi tamamlanır. 4-6 hf ile tiroid hormon düzeyi değerlendirilerek en düşük dozda devam edilir. Lökopeni ve transaminaz yüksekliği yan etkisi takip edilir. Toksik multinodüler guatrda tiroid hormon düzeyi normal olunca ameliyat önerilir. Gebelikte ilk 3 ay propiltiyourasil sonraki 6 ay metimazol yarı dozda kullanılır. • Radyoaktif iyot tedavisi Tiroid sintigrafisi ile radyoaktif madde tutulum oranı yüksek olan ilaç tedavisine dirençli veya ilaç yan etkisi gelişen Graves hastalığında ve soliter toksik nodül tedavisinde uygulanabilir. 18 yaş üzerinde gebe olmayan ve emzirmeyen herkese verilebilir. Graves oftalmopatisi var ise kortizon tedavisi eşliğinde uygulanır. • Cerrahi tedavi Toksik multinodüler guatrda ilaç tedavisi ile tiroid hormonları normal olduğunda, ilaç tedavisine dirençli veya ilaç yan etkisi gelişen ve radyoaktif iyot tedavisi yapılamayan Graves hastalığında ve büyük soliter toksik nodülde uygulanır. Graves hastalığında iyotsuz tuz kullanımı önerilir. Graves oftalmopatisinde sigara önerilmez.. TİROİD KANSERİ Tiroid bezinden kaynaklanan patolojik olarak kanser tanısı alan anormal doku oluşmasıdır. Kadınlarda 2 kat sıktır. Her yaşta görülebilir. Radyasyona maruz kalanlarda sıklık artmaktadır; örneğin, Çernobil nükleer santral kazası sonrası Doğu Karadeniz bölgesinde. Boyunda şişlik olması, lenfadenopati varlığı ve ses kısıklığı gibi belirtiler veya tespit edilen nodülün sert ve hareketsiz olması ve hızlı büyümesi gibi bulgularla ortaya çıkabilir. Herhangibir yakınmaya sebep olmadan tiroid nodül takibi sırasında yapılan ince iğne aspirasyon biyopsisi ile tespit edilebilir. Ailede tiroid kanser öyküsü olması , baş boyun bölgesine radyoterapi uygulanmış olması, erkek cinsiyetinde, 20 yaş altı ve 65 yaş üstünde tespit edilen nodüllerde risk artmaktadır. Tanı için şüpheli nodülden ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılır. Patolojik olarak 4 tip tiroid kanseri değerlendirilir. Papiller ve folliküler tip diferansiye tiroid kanseri olarak sınıflandırılır. Diğer kanserlere göre yaşam beklentisinin en yüksek olduğu kanser tipidir. 1. Papiller tip Tiroid kanserleri içinde % 75-80 oranında tespit edilir. En sık 30-40 yaş arasında rastlanır. Lenf bezi yoluyla yayılır. Yaşam boyu sessiz kalarak herhangibir belirti ve bulgu oluşturmayabilir. 2. Folliküler tip Tiroid kanserleri içinde % 11-15 oranında tespit edilir .Sıklık 50 yaş üzerinde artar. Tiroid bezi çevresine lokal yayılım yapar kas ve nefes borusu gibi. Hematojen yol ile organ yayılımı olur. En sık akciğer ve kemik metastazı olur. 3. Medüller tip Tiroid kanserleri içinde % 6-8 oranında tespit konulan olguların % 25 aileseldir. Kalsitonin salgısı yüzde kızarıklık ve ishale yol açar. 4. Anaplastik tip Diferansiye olmayan tiroid kanseri olarak sınıflanır. Tanı konulduğunda lokal yayılım vardır. Klinik bulgular saatler içinde ilerleyebilir. Tedavi • Tiroid bezi, eğer var ise lokal yayılım ve lenf bezi yayılımı ameliyat ile alınır. • Hastanın yaşı, cinsiyet, patolojik hücre tipi ve tümör boyutu ve yayılımına göre risk belirlenerek e şüpheli kalan doku için ameliyattan 4-6 hf sonra radyoaktif iyot tedavisi uygulanır. • Levotiroksin ile hormon replasman tedavisi yapılır. İlaç dozu TSH düzeyine göre ayarlanır. TSH düzeyi tümör tipi, boyutu ve yayılımına göre belirlenir. • Takip yaşam boyu devam eder. Diferansiye tiroid kanserlerinde tiroglobulin ölçümü yapılır. Tiroglobulin tiroid dokusunda tiroid hormonu ile birlikte sentezlenir. Tiroglobulinin artması tiroidkanserinin nüksünüveya yayılımını gösterir. Tüm vücut İyot sintigrafisiile tarama yapılır. • Tiroid Medüller kanserinde takip Kalsitonin düzeyi ölçülerek yapılır. Eğer Kalsitonin yüksek ise Somatostatin analog sintigrafisi ile tüm vücut taraması yapılır. Türkiye tiroid hastalığının sık görüldüğü bir ülkedir. Dünya Sağlık Örgütü çalışmasına göre göre ülkemizde guatr görünme oranı %30 olarak hastalığının bu nedenli yüksek olduğu ülkemizde tetkikler bu açıdan önem kazanmıştır. Tiroid Sintigrafisi bu anlamda en sık kullanılan Nükleer Tıp Sintigrafisi ile tiroid dokusunun fonksiyonel yapısı, hiperaktif sıcak ve hipoaktif nodüllerin saptanması tek soliter ve multipl birden gazla hipoaktif nodül saptandığında hastanın olasığı tiroid kanseri potansiyeli açısından İnce İğne Biopsisine yönlendirilmesi sağlanır. Bu sonuca göre hastanı gereksiz operasyon olması engellenir ya da gerçekten tiroid kanseri ortaya çıkarsa gerekli olan cerrahi ve tıbbi tedavilerin yapılması sağlanır. Tiroid Sintigrafisinde Kullanılan Radyofarmasötikler Tiroid sintigrafisinde kullanılan Radyoaktif İyot tiroid oraganı tarafından doğada bulunan iyot hormonu gibi kullanılır yakalar,konsantre eder ve organifikiye eder. Radyoaktif İyot hastaya verildikten sonra gama kamera tarafından dedekte edilir ve tiroid sintigrafisi görüntüleri oluşturulur. Organa ait detaylı bilgiler elde edilir. Tiroid sintigrafisinde kullanılan diğer radyofarmasötik ise Teknesyumdur. Tc-99m Perteknetat İyotun kısmen kimyasal analoğudur. Tc-99 m Perteknetat tiroid organı tarafından yakalanır ancak İyot gibi organifikiye m radyasyon düzeyi radyoaktif İyot a göre düşük,elde edilmesi kolay,yarı ömrü kısa olması nedeyle pratikte en çok kullanılan ajandır. Klinikte Kullanım Alanları Tiroid bezinin lokalizasyonu ve aktivite dağılımının incelenmesi Ektopik tiroid dokusunun saptanması Boyubn ve üst mediastendeki kitlelerin ayırt edilmesi Akut tiroiditlerin tanısının konması Tiroid nodüllerinin fonksiyonlarının belirlenmesisoğuk sıcak nodül ayrımı Radyoaktif İyot tedavisi öncesi uptake araştırılması Tiroid cerrahisi sonrası kalıntı doku araştırılması Tiroid Sintigrafisi Çekimi Öncesi Hazırlık Hastanın aç olmasına gerek yoktur. Çekim radyoaktif İyot ile yapılacaksa 4 saatlik açlık gerekir. İyotlu tuz, iyotlu kontrast maddeler,öksürük şurubu gibi ilaçlar tiroidde blokaj yaparlar. Antitiroid ilaç kullanımı tiroidin uptake ini azaltır. Ancak kullanımı zorunluysa ilaç kesimi yapılmadan sintigrafi çekimi yapılır. Tiroid Sintigrafi Çekimi Pratikte en sık Teknesyum 99m Perteknetat ile yapılır. Hastaya damar yolu ile 5mCi Teknesyum 99m verildikten 15 dakika sonrasında hasta sırüstü yatar ve boynuna pinhole kolimatör denen cihaz ile yaklaşaık 5 dk lık bir görüntüleme yapılır. I-131 ile yapılan çekimde ise hastaya 50 mikroCi , I-123 için 200 mikroCi Radyoaktif İyot oral İçirildikten 24 saat sonra aynı şekilde çekim yapılır.

tiroid sintigrafi çekildikten sonra dikkat edilmesi gerekenler